Informacja o działalności miejskich instytucji kultury oraz innych jednostek prowadzących działalność kulturalną na rzecz miasta w 2008 r.

 

INFORMACJA

 

o działalności miejskich instytucji  kultury oraz innych jednostek 

prowadzących działalność kulturalną na rzecz miasta w 2008 roku.

 

 

Miasto Suwałki było w 2008 roku organem prowadzącym następujące jednostki kultury:

1) Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki, ul. Noniewicza 71;

2) Bibliotekę Publiczną im. Marii Konopnickiej, ul. E. Plater 33A (siedziba główna oraz Oddział dla Dzieci) wraz z siecią placówek bibliotecznych, tj. 3 filiami – Filią    nr 1 przy ul. Szpitalnej 60, Filią nr 2 przy ul. Klonowej 41, Filii nr 3 przy ul. Północnej 26 oraz Specjalistycznym Oddziałem Bibliotecznym przy ul. Waryńskiego 39 B;

3) Muzeum Okręgowe, ul. Kościuszki 81 wraz z oddziałami:

 – Muzeum im. Marii Konopnickiej, ul. Kościuszki 31,

- Centrum Sztuki Współczesnej – Galeria Andrzeja Strumiłły, ul. Kościuszki 45 (od 22.12.2008 r.).

            Wyżej wymienione jednostki prowadziły działalność w oparciu o dotacje organizatora, dotacje na zadania objęte mecenatem państwa oraz środki z innych źródeł, w tym środki pozyskane z programów unijnych.

 

 

Tabela: Dotacje dla jednostek kultury w 2008 r.  Stan na  31.12.2008 r. (w zł)

 

 

Nazwa instytucji kultury

 

Przychody ogółem

 

Dotacja        z budżetu miasta

 

Środki z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

 

Dochody własne

oraz inne przychody

Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki

3.944.670,42

2.707.000

   25.000

1.212.670,42

Biblioteka Publiczna

im. Marii Konopnickiej

1.493.078,97

1.142.657*

   58.193

  292.228,97

Muzeum Okręgowe

 

2.847.813,76

1.762.160

 184.453

 901.200,76

Razem 2008 r.

 

8.285.563,15

5.611.817

 267.646

2.406.100,15

Razem 2007 r.

7.320.798,12

5.208.757

481.957,13

1.630.072,99

 

(Źródło – Sprawozdania z wykonania planu finansowego jednostek kultury za 2008 r.)

* na dochody BP składają się: dotacja z budżetu miasta, powiększona o środki z MKiDN (261.792 zł) oraz ze Starostwa Powiatowego w Suwałkach (6.000 zł).

 

 

 

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego dofinansowało zadania:

1) Biblioteka Publiczna im. Marii Konopnickiej

 - „Biblioteka Publiczna Nowoczesnym Centrum Informacyjnym Suwalszczyzny       (II etap)” – 261.792 zł,

 - zakup książek – 58.193 zł;

2) Muzeum Okręgowe

  -„Poprawa bazy lokalowej – Centrum Sztuki Współczesnej – Galeria Andrzeja Strumiłły” – 50.000 zł,

- „Zakup obrazu Włodzimierza Łosia „U przewozu” – 33.750 zł,

- „Konferencja naukowa pt. „Badania etnograficzne na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim w 2. połowie XX w.” – 25.000 zł,

- „Digitalizacja archiwum fotograficznego „Etnosuwaliana” prof. Mariana Pokropka, dokumentów historycznych ekspedycji prof. Knuta Olafa Falka, oraz utworzenie cyfrowego archiwum kolekcji muzealnej dotyczącej Alfreda Wierusza-Kowalskiego    i stanowiska komputerowego” – 50.000 zł,

- „Konserwacja zbiorów Muzeum Okręgowego w Suwałkach” – 42.453 zł,

- „Sygnatura inaczej pisana. Obecność artystów polskich w Monachium w świetle archiwaliów” – 25.000 zł,

- zakup obrazów Józefa Zarzeckiego i Tadeusza Ajdukiewicza – 16.000 zł,

- „Badania archiwalne nad okresem studiów Alfreda Wierusza-Kowalskiego               w Dreźnie i Pradze” – 6.000 zł

- Biblioteka Narodowa – wydawnictwo „Herbert i Suwalszczyzna” – 20.000 zł.

3) Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki

- „Wioska artystów – alternatywne spotkania z kulturą i sztuką Suwalszczyzny” 25.000 zł.

 

Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego dofinansował zadania:

1) Biblioteka Publiczna im. Marii Konopnickiej

- „Akademia Wychowania Patriotycznego. Suwalczanie z kart kalendarza (II edycja)” – 7.000 zł,

- „Baśnie i legendy na zachodnim brzegu Niemna” – 6.000 zł

2) Muzeum Okręgowe

- „Sygnatura inaczej pisana. Obecność artystów polskich w Monachium w świetle archiwaliów” – 7.000 zł,

- „Analizy materiałów archeologicznych” – 3.000 zł,

- Powiększenie kolekcji muzealnej poprzez zakup obrazu Włodzimierza Łosia          „U przewozu” – 7.500 zł,

- „Środowisko literackie 1991-1998 w województwie suwalskim” – 3.500 zł,

- „X Jaćwieski Festyn Archeologiczny – Szwajcaria 2008” – 5.000 zł,

- „Publikacja książki – Adam Cz. Dobroński, Krzysztof Skłodowski – 2. Pułk Ułanów Grochowskich im. Gen. Dwernickiego” – 6.500 zł.

3) Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki

- „Więcej muzyki – przeciwdziałanie wykluczeniom społecznym młodzieży poprzez sztukę” – 7.000 zł,

- „II Międzynarodowe Konfrontacje Filmowe „Na styku kultur” – 7.500 zł,

- „XI Suwalski Jarmark Folkloru” – 8.000 zł,

- „Suwałki Blues Festiwal” – 10.000 zł.

 

 

 

 

Starostwo Powiatowe w Suwałkach dofinansowało zadania:

1) Biblioteka im. Marii Konopnickiej – na wykonywanie zadań powiatowej biblioteki

 publicznej na obszarze powiatu suwalskiego - 6.000 zł,

2) Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki – na realizację działań w ciągu roku Centrum Kultury Ludowej Suwalszczyzny i Przygranicza ROKiS – 6.000 zł.

 

Inni sponsorzy

1) Muzeum Okręgowe

- na zakup obrazu A. Wierusza-Kowalskiego „Myśliwi na bagnach” - 7.000 zł,

- na organizację wystawy „Sygnatura pisana inaczej …” -  33.000 zł,

-kwota ogółem 21.300 zł – na dofinansowanie realizacji imprez (Festyn Archeologiczny, Piknik Kawaleryjski, konferencja naukowa, otwarcie Galerii Andrzeja Strumiłły i inne przedsięwzięcia).

2) Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki – na Suwałki Blues Festival - 50.000 zł.

 

I.  Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki

 

1.      Zatrudnienie w placówce wynosiło na koniec 2008 r. 50 pracowników (46 i ¼ etatów), w tym zatrudnienie w Suwalskiej Orkiestrze Kameralnej „Camerata dell’ Arte” przedstawiało się następująco: dyrygent - 1 etat (do czerwca 2009 r.), 6 osób –  po ½ etatu (na okres: październik 2008 – sierpień 2009 r.), 10 osób - zatrudnionych na umowę o dzieło (na okres: październik 2008 – sierpień  2009 r.).

 

2.      Baza lokalowa obejmowała: siedzibę przy ul. Noniewicza 71, w której działają dwie galerie: Chłodna 20 i PAcamera (prezentacja fotografii), salę granatową służącą do organizacji imprez kameralnych, pracownie do prowadzenia zajęć w zakresie plastyki i pracy z zespołami artystycznymi – teatralnymi                   i muzycznymi. Dodatkowo instytucja administrowała muszlą koncertową        w parku Konstytucji 3 Maja, organizując w ciągu roku plenerowe imprezy własne i użyczając obiekt wraz z obsługą innym organizatorom z terenu miasta. ROKiS korzystał też m.in. z innych obiektów w Suwałkach – auli Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, hali Ośrodka Sportu i Rekreacji, Klubu Garnizonowego, suwalskich świątyń i hal sportowych w szkołach. Prowadził ponadto działania kulturalne w plenerze. Były to m.in. (poza parkiem Konstytucji 3 Maja) ulice Chłodna i Patli, tereny zalewu „Arkadia”, park       im. M. Konopnickiej i inne.

 

3.      Prowadzono zajęcia warsztatowe i konsultacyjne w dziedzinach:

1)     muzyki i tańca – były to: Suwalski Chór Seniora, zespół wokalny „NP.”, zespół wokalny „Babcie i Wnuczęta”, Spotkania Artystyczne Seniorów (zespół instrumentalno-wokalny), Suwalska Formacja Szantowa „Zmiana Wachty”, grupa wokalna „Świetlik”, Suwalska Kapela Biesiadna, Zespół Pieśni i Tańca „Suwalszczyzna” (kapela i grupa taneczna), zespoły – „Blues Forever”, Acoustic Duet” i „Wale At the Day”, zespół tańca towarzyskiego „Dotyk”. Przy ROKiS prowadziła działalność Suwalska Orkiestra Kameralna „Camerata dell’ Arte”;

2)     plastyki  – prowadzono zajęcia w 4 grupach i sekcjach obejmujących dzieci, młodzież i dorosłych;

3)     teatru – grupa teatralna „Lustro”;

4)     literatury – sekcja poetycko-literacka (w ramach Spotkań Artystycznych Seniorów).

 

4. Centrum Kultury Ludowej Suwalszczyzny i Przygranicza ROKiS.  Prowadzono m.in. opiekę merytoryczną nad solistami i zespołami folklorystycznymi z regionu poprzez konsultacje w terenie dla zespołów oraz pomoc merytoryczną przy organizacji lokalnych imprez folklorystycznych, w tym przygotowanie zakwalifikowanych solistów i zespołów do XLII Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu n. Wisłą.

Centrum zrealizowało ponadto następujące przedsięwzięcia: „IX Kaziuk Suwalski”, IX Kiermasz Wielkanocny, Suwalski Jarmark Folkloru, „XVIII Wigilię Chłopską”, współpracowało przy nagraniu drugiego kompaktu zespołu staroobrzędowców „Riabina” z Gabowych Grądów k. Augustowa, realizacji seminarium popularnonaukowego dot. regionalnego folkloru muzycznego, przy obchodach 30-lecia Suwalskiego Oddziału Stowarzyszenia Twórców Ludowych   w Lipsku, 20-lecia działalności zespołu „Gimtine” z Puńska.

 

5. Działalność upowszechnieniowa

Wystawiennictwo

1) w Galerii „Chłodna 20” – zaprezentowano 8 wystaw współczesnej twórczości plastycznej wraz z towarzyszącymi im katalogami i folderami). Były to następujące wystawy malarskie i grafiki twórców z Suwałk i regionu, a także         z kraju i zagranicy: „Pocztówka z Suwalszczyzny” Radosława Balczeniuka (stypendialna), „Grafika” Marty Ipczyńskiej i Jolanty Grabowskiej, pokonkursowa pn. „IX Przegląd Twórczości Osób Niepełnosprawnych” (organizator konkursu - TPD), Dariusza Milińskiego, artystów z Litwy – Jurate Kakakieviciute, Saliusa Radzikasa i Dariusa Jokeikia, „Prapamięć” Ilony Irminy Iwańskiej, zbiorowa - uczestników IX Międzynarodowego Pleneru Malarskiego  „U Źródła” oraz warsztatów artystycznych „Wioska artystów” pn. „Poszukiwanie piękna”, „Sny     o pięknie” - ilustracji Izy Muszczynko. Wystawy odwiedziło łącznie                    ok. 9.600 osób.  

2) w Galerii „PAcamera” - zaprezentowano 7 wystaw fotografii i małych form graficznych wraz z towarzyszącymi im katalogami i folderami. Były to prace następujących autorów: ekslibrisów „Znaki” Juliusza Szczęsnego Batury oraz fotografii „Rozdroża” Suwalskiej Grupy Twórczej, „Wenezuela codzienna” Aarona Sosy, „Światy z Nieba” Piotra Malczewskiego, „Huculi” Cyrila Horiszny, „Sommer album” Marka Noniewicza, uczestników Międzynarodowego Pleneru Fotograficznego „Fotoinspiracje”. Łącznie wystawy odwiedziło ok. 4.200 osób.

3) w Galerii „Na Marmurach” – zaprezentowano 3 wystawy twórczości amatorskiej – Grupy Plastycznej „Sztalugi”, prac uczestników zajęć plastycznych w ROKiS w latach 2007-2008 pn. „Z pastelem w tle”, prace X Suwalskiego Przeglądu Dziecięcej Twórczości Plastycznej Suwałki’ 2008. Wystawy obejrzało ok. 1.100 osób.

 

     6.Wybrane imprezy (przeglądy, festiwale, konkursy)

-   XVI Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy,

- „Włócznia Jaćwingów”,

- 53. Eliminacje Powiatowe Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego,

- IX Kaziuk Suwalski,

- XX Suwalskie Prezentacje Artystyczne „Marzeńtańce”,

-„Święto Flagi”,

- Dzień Dziecka,

- IV Przegląd Talentów Wokalnych „Świetlik”,

- VII Międzynarodowy Festiwal Teatrów Dzieci i Młodzieży „Wigraszek”,

- Koncert z okazji 3. rocznicy śmierci Papieża Jana Pawła II,

- Juwenalia 2008,

- VI Ogólnopolskie Spotkania z Monodramem „O Złotą Podkowę Pegaza”,

- Kino Letnie,

- Suwałki Blues Festival,

- Koncert plenerowy „Pożegnanie Lata”,

- Koncert bluesowy Wandy Johnson,

- Suwalski Maraton Szantowy,

- Zaduszki Bluesowe,

- XVII Wigilia Chłopska.

 

7. W ramach spotkań teatralnych „Za Kurtynką” zaprezentowano 8 sztuk                i prezentacji teatralnych, które obejrzało ok. 2.500 młodych widzów – dzieci           i młodzieży szkolnej.

 

8. W ramach współpracy Miasta Suwałk z Teatrem Dramatycznym                      im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku zorganizowano wystawienie sztuki teatralnej pt. „Antygona w Nowym Jorku” w Suwałkach. Przedstawienie            obejrzało ok. 400 widzów.

 

9. W ramach struktury organizacyjnej ROKiS kontynuowała działalność Suwalska Orkiestra Kameralna „Camerata dell’ Arte” (od września 2008 r. pod nowym kierownictwem – Kazimierza Dąbrowskiego). Wystąpiła łącznie w ciągu roku na 13 koncertach i 3 porankach symfonicznych dla dzieci, których wysłuchało         ok. 1.200 osób.

 

10. Placówka zrealizowała ogółem ponad 50 imprez środowiskowych, m.in.         na bazie muszli koncertowej w parku Konstytucji 3 Maja, sali granatowej                i na ul. Chłodnej oraz innych sal na terenie miasta, z udziałem zaproszonych zespołów oraz zespołów własnych oraz we współpracy z różnymi podmiotami współpracującymi z ROKiS.

 

11. Współpraca z zagranicą obejmowała:

1) utrzymywanie kontaktów z partnerami na Litwie (Mariampol, Druskienniki, Wilno, Alytus, Troki), w tym m.in. w zakresie prezentacji litewskich zespołów podczas Suwałki Blues Festival, a także w ramach projektów unijnych;

2) współpracę z miastem Notodden w Norwegii, w tym w zakresie realizacji imprezy Suwałki Blues Festival;

3) kontynuowanie współpracy z Francją (Grande-Synthe). Efektem był udział       w targach „Salon l’ Evansion”. Przyjęto 3-osobową delegację „Office                   de Tourisme” z Grande-Synthe w zakresie zapoznania gości z walorami kulturalno-turystycznymi Suwałk i Suwalszczyzny;

4) wymianę kulturalną z Waren-Müritz. W obchodach „Dni Żaglówek” uczestniczyli instruktorzy ROKiS – Halina Mackiewicz i Andrzej Zujewicz, zaprezentowali na wystawie własne prace malarskie, cykle: „Człowiek” i „Rajski Ptak”. 

 

12. W 2008 r. ukazało się 50 numerów „Tygodnika Suwalskiego” w nakładzie 66.300 egzemplarzy. Sprzedano ogółem 48.215 egzemplarzy (około 72,7% nakładu). Zwroty w 2008 r. wyniosły 27,3% (w 2007 r. – 24,8%).

 

 

II.               Biblioteka Publiczna im. Marii Konopnickiej

 

1.           Zatrudnienie wynosiło 35 pracowników (etatów), w tym 25  pracowników (etatów) merytorycznych, 4 – obsługi, 6 – administracji.

2.           Instytucja prowadziła działalność w oparciu o: bibliotekę główną przy          ul. E. Plater 33A (Oddział dla Dzieci, Dział Zbiorów Specjalnych, czytelnie         i wypożyczalnie) oraz filie: nr 1 - przy ul. Szpitalnej 60, nr 2 – przy ul. Klonowej 41, nr 3 – przy ul. Północnej 26 i Specjalistyczny Oddział Biblioteczny – przy ul. Waryńskiego 39 B (wraz z Miejskim Punktem Profilaktyki i Przeciwdziałania Uzależnieniom). Ponadto na terenie miasta funkcjonowały punkty biblioteczne: w Domu Pomocy Społecznej „Kalina”     i w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Augustowie (udostępnianie książki mówionej).

3.           Zbiory biblioteczne – łącznie we wszystkich jednostkach i placówkach - na koniec 2008 roku wynosiły 225.928 woluminów, w tym prasy oprawnej – 3.185 wol., zbiorów specjalnych - 12.700 jednostek, tytułów prasy bieżącej- 115.

Struktura księgozbioru kształtowała się następująco: literatura piękna dla dorosłych – 74.407 wol., literatura piękna dla dzieci – 49.700 wol., literatura inna (fachowa, popularnonaukowa itp.) – 101.821 wol.

W ciągu 2008 r. przybyło łącznie 7.115wol., w tym z zakupów – 4.535 wol., z darów - 1.191 wol. W 2008 r. ubytki ze zbiorów wyniosły ogółem 7.558 wol.

Zakupów do księgozbioru dokonano w oparciu o:

- środki własne (zebrane do puszek) oraz ze środków budżetu miasta – 1.398 wol.,

- środki Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego – 2.990 wol.,

- inne – 147 wol.

Oprócz dodatkowej dotacji z budżetu miejskiego na zakup nowości wydawniczych pozyskano z innych źródeł łącznie 1.191 wol. na kwotę 8.697,19 zł od następujących jednostek: Książnicy Podlaskiej, Narodowego Banku Polskiego, Muzeum Okręgowego, Stowarzyszenia Polskiego Bractwa Kawalerów Gutenberga z siedzibą  w Warszawie, Fundacji Bertelsmanna i in.

 

4.           W 2008 r. zarejestrowano ogółem 12.217 czytelników, o 51 mniej niż            w 2007 r., z tego w bibliotece głównej i Oddziale dla Dzieci – 7.911 osób oraz                 w filiach i Specjalistycznym Oddziale Bibliotecznym – 4.306 osób.                      

Struktura czytelników według wieku przedstawia się następująco:

- do lat 15 – 2.596 osób,

- 16-19 lat – 1.900 osób,

- 20-24 lata – 2.018 osób,

- 25-44 lata – 3.263 osoby,

- 45-60 lat –   1.754 osoby,

- powyżej 60 lat – 686 osób.

Wzrost ilości czytelników nastąpił – w różnej skali – poczynając od przedziału wiekowego 20-24 lata, w niższych grupach wiekowych zanotowano znaczący spadek, największy w przedziale do 15 lat o 199 osób, o 21,3 % (w stosunku do 2007 r.). Zmniejszenie ilości najmłodszych czytelników wiąże się m.in. z coraz mniejszym zainteresowaniem wydawnictwami drukowanym, np. w stosunku do szybszego pozyskiwania informacji za pośrednictwem Internetu.

Wśród czytelników największą grupę (49,5%) stanowili uczniowie i studenci.

Ogółem w 2008 r. wypożyczono 220.389 wol., o 3.283 pozycje więcej niż      w roku poprzednim. Wypożyczenia wyniosły ogółem 227.420, w tym zbiorów specjalnych 7.031 jednostek. Ponadto funkcjonował w bibliotece system wypożyczania księgozbioru na telefon dotyczący głównie osób niepełnosprawnych.

 

5.           W 2008 r. ze stanowisk internetowych skorzystało w bibliotece 5.655 osób (wzrost o 1.542 osoby). Czytelnie biblioteki odwiedziło łącznie 14.282 osoby (o 4.177 mniej - ze względu na remont obiektu), które skorzystały z 27.147 pozycji książkowych (mniej o 8.522 pozycje) oraz z 57.326 czasopism bieżących (znaczny spadek – o 13.027 jednostek, od 2006 r. spadek o ponad ¼ jednostek) i 863 czasopism oprawnych (spadek o 120 pozycji).

 

6.           Wykonano 8 zestawień bibliograficznych, w tym dotyczących miasta              i regionu.

 

7.           Kontynuowano działania w zakresie opracowania bazy danych dotyczących księgozbioru. Odbywało się na bieżąco wprowadzanie nowości do bazy danych. Aktualnie w 100% są skomputeryzowane zasoby biblioteczne           w Oddziale dla Dzieci i czytelni dla dorosłych, podobnie jak pozostałe zbiory znajdujące się w magazynach.

 

8.           W ramach działalności oświatowej zrealizowano ogółem ponad 30 wydarzeń,   w tym:

- 6 spotkań autorskich połączonych z promocją książek związanych tematycznie z Suwałkami i regionem; były to spotkania: z M. Janusz Konopelko i E. Januszem, W. Fortuną, ks. A. Gabrelem, P.W. Wiśniewskim,  G. Serafin,

- 2 wystawy z udziałem twórców - o charakterze bibliofilskim (prof.             A. Strumiłło), fotograficznym (M. Stefanowski); ekspozycja dorobku rzemiosła ludowego (Z. Bieryło),

- promocja wydanych pozycji książkowych: „Polonia i Polacy na świecie. Stan badań i ich perspektywy na XXI wiek”,

- imprezę pn. „Suwalczanie czytają dzieciom” w ramach ogólnopolskiej akcji „Cała Polska czyta dzieciom”,

- cykl „Spotkania z książką” dla dzieci z przedszkoli i klas 0-III (łącznie

  121 spotkań),

- lekcje biblioteczne (87 spotkań),

- cykl zajęć dla dzieci w ramach ferii zimowych i w okresie wielkanocnym,

- cykl zajęć „Bajkowe spotkania z książką”,

- prezentacje filmów na taśmach wideo i płytach DVD dla dzieci,

- konkurs literacki „Suwalskie limeryki latem” (udział wzięło 18 twórców, którzy nadesłali 50 prac),

- 10 spotkań (zajęć) dla dzieci we współpracy z Wydawnictwem „Znak”.

 

9.           Ponadlokalna działalność biblioteki polegała na realizacji zadań w ramach zawartego Porozumienia Nr 1 z 3.04.2003 r. (aneks nr 1/2008) pomiędzy Miastem Suwałki i Starostwem Powiatowym w Suwałkach, obejmująca nadzór merytoryczny nad placówkami zlokalizowanymi na terenie 9 gmin powiatu suwalskiego. Zrealizowano 12 wyjazdów instruktażowych, które obejmowały m.in. pomoc w zakresie selekcji księgozbioru, organizację lokalnych konkursów czytelniczych, pomoc instrukcyjno-metodyczną            i szkoleniową. Przekazano 13 tytułów materiałów metodycznych i zestawów książek, zrealizowano 3 spotkania z pracownikami bibliotek gminnych           o charakterze szkoleniowo-warsztatowym oraz jeden wyjazd studyjny          do Białegostoku w zakresie realizacji zadań statutowych, prowadzono konsultacje w sprawach funkcjonowania placówek bibliotecznych                   z samorządami lokalnymi, przekazano nieodpłatnie materiały metodyczne, książki i inne materiały. Zarząd Powiatu Suwalskiego przekazał na ten cel kwotę 6.000 zł.

 

10.       Współpracowano z Kowieńską Biblioteką Publiczną im. W. Kudirka
oraz Biblioteką Rejonu Wileńskiego. Książnicy wileńskiej przekazano nieodpłatnie 2.500 tytułów książek polskich dla tamtejszych Polaków.
W ramach Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego nawiązano współpracę z biblioteką i gimnazjum w Lazdijai na Litwie, z tymi placówkami zrealizowano projekt pt. „Baśnie i legendy na zachodnim brzegu Niemna”.

 

11.       W ramach uzyskanych środków z programu Mecenat 2008 Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na realizację projektu „Biblioteka Publiczna Nowoczesnym Centrum Informacyjnym Suwalszczyzny (II etap)” zakupiono 14 zestawów komputerowych, sprzęt do prac biurowych
oraz dokonano remontu pomieszczeń biblioteki przy ul. Plater 33 A (posadzki, wykładziny).

 

12.       W 2008 r. Biblioteka prowadziła proces windykacji, w ramach którego pozyskano środki w wysokości 148.923 zł. Środki zostały przeznaczone
na działalność statutową jednostki.

 

III. Muzeum Okręgowe

 

1. Zatrudnienie na koniec 2008 r. wynosiło łącznie 39 i 1/2 etatu, w tym: 36 etatów (pełnozatrudnieni), 4 umowy zlecenia (w przeliczeniu: 3 etaty - zatrudnienie               w Centrum Sztuki Współczesnej – Galeria Andrzeja Strumiłły) oraz 2 umowy zlecenia (w przeliczeniu: ½ etatu).

 

2. Bazę lokalową Muzeum stanowiły obiekty:

- budynek główny przy ul. Kościuszki 81,

- budynek oddziału - Muzeum im. Marii Konopnickiej przy Kościuszki 31  

 wraz  z oficyną.

- budynek oddziału – Centrum Sztuki Współczesnej – Galeria Andrzeja Strumiłły przy Kościuszki 45 (otwarcie placówki 22.12.2008 r.).

 

      3. W ramach Muzeum funkcjonowały działy:

1) Archeologiczny – obejmujący 61.200 pozycji. Powiększył się o jeden dar. Sprawował też opiekę nad zbiorami Działu Geologii.

2) Etnografii – zgromadził dotąd 2 tys. eksponatów z zakresu kultury ludowej. Pozyskał w ciągu roku 10 eksponatów (w tym 5 darów).

3) Historii – w ewidencji znajduje się prawie 3 tys. eksponatów oraz z zakresu numizmatyki ponad 600 pozycji; pozyskano do zbiorów 16 eksponatów.

4) Sztuki – zgromadził około 2 tys. eksponatów, zbiory wzbogaciły się              o 23 eksponaty (w tym 14 darów).

W ramach opracowania zbiorów wykonano 50 kart katalogowych (ewidencyjnych) zabytków, 202 fotografie dokumentacyjne zabytków,  292 rysunki zabytków archeologicznych, 165 skanów zabytków, 39 wpisów do ksiąg inwentarzowych, 59 razy udostępniano zbiory do publikacji, prac              i opracowań naukowych. Zbiory biblioteki muzealnej powiększyły się               o 202 pozycje (w tym 168 to dary).

 

4. Wystawiennictwo

1) Wystawy stałe:

- „Pradzieje Suwalszczyzny i Mazur Wschodnich”,

- „Alfred Wierusz – Kowalski”,

- „Malarstwo polskie z przełomu XIX i XX wieku”,

- „Z przeszłości geologicznej Suwalszczyzny”,

- „Maria Konopnicka. Za zamkniętymi drzwiami czasu” (oddział – Muzeum

    im. M. Konopnickiej),

- autorska wystawa twórczości i zbiorów Andrzeja Strumiłły (oddział – Centrum Sztuki Współczesnej – Galeria Andrzeja Strumiłły);

      2) Wystawy czasowe:

- „Stanisław J. Woś. Fotografia (do stycznia 2008 r.),

- Chińska armia terakotowa cesarza Qin” (do stycznia 2008 r.)

- „Między wschodem i zachodem. Ikony ze Słowacji”,

- „Piękno do mnie przyszło. Malarstwo Wojciecha Weissa okresu białego 1905-1912”,

- „Magiczny Bajkał” – wystawa fotografii Piotra Malczewskiego,

- „Wystawa prac Joanny Wierusz-Kowalskiej Turowskiej”,

- „Świat pogranicza. Suwalszczyzna według Prof. Mariana Pokropka”,

- „XIX-wieczna Azja Środkowa w obiektywie Leona Barszczewskiego”,

- „Sygnatura inaczej pisana. Obecność polskich artystów w Monachium w świetle archiwaliów”,

- „Czasy saskie”.

W oddziale – Muzeum im. Marii Konopnickiej prezentowano wystawy:

-  „Joseph Conrad. Między lądem a morzem”,

- „Antologia kota” (z Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza w Warszawie),

- „Szopki bożonarodzeniowe różnych kultur świata” (z Muzeum w Kielcach).

Eksponaty ze zbiorów działów archeologicznego, etnograficznego, historycznego   i sztuki były prezentowane na wystawach w kraju i za granicą.

 

W ciągu 2008 r. placówki muzealne zwiedziło ogółem ponad 20.744 osób,       w tym Muzeum im. M. Konopnickiej – 8.768 osób, a Centrum Sztuki Współczesnej – Galerię Andrzeja Strumiłły - 420 osób.

 

5. Imprezy:

- IV  Spotkania z kolędą – występy zespołów regionalnych, konkurs kolęd                 i pastorałek,

- „Allelujki 2008” połączone z konkursem dla uczniów gimnazjów z Suwałk           i okolic wraz z konkursem „Znaczenie symboliki wielkanocnej
na Suwalszczyźnie”,

- X Jaćwieski Festyn Archeologiczny „Szwajcaria 2008” połączony                        z prezentacjami plenerowymi,

- VIII Piknik Kawaleryjski – Dni Kawaleryjskie – na terenie przy zalewie „Arkadia” i na placu przy ul. Świerkowej,

- IV Zimowy Pałacyk Świętego Mikołaja (finał na lodowisku w parku Konstytucji 3 Maja),

- „Noc Muzeów” ze spektaklem plenerowym Form Czarno-Białych „Plama”,

- Spotkanie z M. Wideryńskim (prezesem ZPAF),

- spotkanie ze Stanisławem J. Wosiem (promocja albumu „Szukam światła”).

W oddziale – Muzeum im. Marii Konopnickiej zrealizowano:

- spotkania z krytykiem Waldemarem Smaszczem poświęcone twórczości ks. Jana Twardowskiego „Życie jak różaniec. Zamknięta biografia księdza poety Jana Twardowskiego 1.06.1915 – 18.01.2006”) i Zbigniewa Herberta.,

- „Spotkanie w ogrodzie baśni” (promocja książki dla dzieci),

- koncert zespołu „Cantate” (prezentacja utworów M. Konopnickiej),

- Spotkanie w Pałacyku Zimowym Świętego Mikołaja.

 

6. Działalność oświatowa i naukowa

1) W Muzeum Okręgowym odbyło się 128 lekcji muzealnych, w których uczestniczyło łącznie 3.041 osób (w tym w oddziale – Muzeum im. M. Konopnickiej – 80 lekcji).

2) Zrealizowano 11 wykładów o charakterze naukowym i popularnonaukowym             z poszczególnych dziedzin działalności muzeum - dla 235 osób.

3) W ramach działalności Klubu Archeologicznego odbyło się 12 spotkań, w których wzięło udział łącznie 60 osób,

4) kontynuowano prace archeologiczne na terenach planowanych obwodnic Augustowa, Wasilkowa, Sztabina i Gołdapi (w ramach współpracy z Główną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad). Prace w rejonach Gołdapi i Wasilkowa zostały zakończone.

 

7. Działalność wydawnicza i publikacyjna

1) Zrealizowano promocję wydawnictw: „Środowiska inteligenckie Suwalszczyzny   w XIX i XX wieku”, VII i VIII tomu Rocznika Augustowsko-Suwalskiego, płyty staroobrzędowców z Gabowych Grądów;

2) Opublikowano 6 artykułów naukowych i popularnonaukowych w różnych czasopismach w kraju.

 

8. Prace remontowo-adaptacyjne

- prowadzono bieżące przeglądy i konserwacje m.in. centralek telefonicznych, przewodów kominowych, pieców węglowych, oczyszczanie rynien, oczyszczenie rur spustowych itp.

 

Działania w zakresie realizacji zadań i przedsięwzięć kulturalnych prowadziły również:

-  Młodzieżowy Dom Kultury (miejska jednostka resortu oświaty)

- Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia (państwowa placówka kształcenia artystycznego),

-  stowarzyszenia kulturalne oraz inne jednostki realizujące zadania na terenie miasta.

 

IV.  Młodzieżowy Dom Kultury

 

1.      W ramach działalności statutowej prowadzono zajęcia w zespołach i sekcjach dziećmi i młodzieżą. Na zajęcia uczęszczało ogółem ok. 1.000 osób, które doskonaliły swoje umiejętności i zainteresowania w różnych dziedzinach sztuki oraz w kołach zainteresowań. Funkcjonowały pracownie prowadzone
przez    24 instruktorów (w tym przez 14 instruktorów w pełnym wymiarze czasu pracy):

1)     muzyczna – ogółem 26 sekcji i zespołów, w tym m.in.: zespoły folkowe, zespoły instrumentalne, zespoły i grupy wokalne. Znaczącym zespołem w tej dziedzinie jest teatr obrzędowy „Ancyjas”.

2)     teatralna - ogółem 11 grup i zespołów – m.in. „Teatr Efemeryczny”,        Teatr Form Czarno-Białych „Plama” oraz Teatr Lalki i Aktora           „Co Nieco”.

3)     plastyczna - 9 grup i zespołów, w tym 5 z dziedziny malarstwa
oraz      4 grupy z dziedziny ceramiki,

4)     taneczna (w tym tańca współczesnego) – ogółem 13 grup i zespołów,  
w tym znane: Flex i Fleks I oraz Fleksik i Fleksik I., Kontrast
i Kontrast I oraz Kontraścik. Znanym zespołem jest Zespół Tańca Ludowego „Wigryna” wraz z kapelą.

5)     literacka – Koło Twórczości Oryginalnej.

6)     turystyczno-krajoznawcza  - łącznie 7 grup.

7)     komputerowa i bezpieczeństwa ruchu drogowego.

8)     Miejska Orkiestra Dęta – prowadzona przez 3 instruktorów - nauczycieli z Państwowej Szkoły Muzycznej I i II st..

2) Ważniejsze imprezy i przedsięwzięcia zorganizowane w 2008 r.:

- koncert kolęd,

- Parada Marzann i Wybory Miss Wiosny,

- Święto Muzyki Gospel,

- koncert zespołów rockowych „Rock-Pomost”,

- konkurs „Okruch Literacki”,

- „Spotkania z Tradycją”,

3) prowadzono w ciągu roku współpracę z zagranicą (wymiana zespołów i grup młodzieżowych), m.in. z: Młodzieżowym Centrum Kultury w Alytusie, Towarzystwem Polaków w Kiejdanach  (Litwa), Towarzystwem Polaków              z Doniecka (Ukraina) i Kupiszkach (Litwa) oraz z miastem Grande-Synthe (Francja).

 

 

V. Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia

 

1.      Prowadziła nauczanie w cyklach: 6-letnim i 4-letnim (szkoła podstawowa)
oraz na poziomie nauczania II stopnia na wydziałach instrumentalnym
i wokalnym. W PSM I st. realizowano nauczanie w klasach: fortepianu, organów, akordeonu, skrzypiec, wiolonczeli, gitary, saksofonu, trąbki i in.,
w PSM II st. m.in. w klasach: fortepianu, akordeonu, skrzypiec, saksofonu, trąbki, perkusji.

2.      Szkoła w 2008 r. obchodziła 35-lecie działalności. Uczniowie w ciągu roku zdobyli szereg nagród i wyróżnień na konkursach krajowych i zagranicznych (fortepian, gitara, akordeon, perkusja, skrzypce). W uznaniu zasług placówka otrzymała wyróżnienie honorowe „Włócznię Jaćwingów”.

 

VI.  Stowarzyszenia kulturalne i organizacje pozarządowe działające na rzecz

       upowszechniania kultury na terenie miasta.

 

            W 2008 roku zostało dofinansowanych z budżetu miejskiego w dziale 921 „kultura” 18projektów złożonych przez 14podmiotów, które obejmowały realizację imprez, koncertów, wystaw, wydawnictw i innych form w dziedzinie  kultury.

Były to:

1)     Wspieranie realizacji nowych wydarzeń artystycznych i kulturalnych                      o szczególnym znaczeniu dla miasta.

2)     Wspieranie przedsięwzięć mających na celu kształtowanie nawyku uczestnictwa   w kulturze oraz jej świadomego odbioru.   

3)     Wspieranie lokalnych przedsięwzięć kulturalnych, debiutów artystycznych itp.

4)     Wspieranie organizacji i udziału w konkursach, koncertach, przeglądach, festiwalach, wystawach itp.

5)     Wspieranie publikacji o tematyce regionalnej i działań upowszechniających czytelnictwo.

6)     Wspieranie środowisk kombatanckich w zakresie podtrzymywania                          i upowszechniania tradycji patriotycznych i narodowych.

7)     Promesa Prezydenta Miasta Suwałk do projektów realizowanych ze środków
Unii Europejskiej z zakresu kultury.

8)     Wspieranie działań w zakresie promocji kulturalnej miasta za granicą.

Na realizację zadań publicznych w zakresie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury   i tradycji w 2008 r. przeznaczono z budżetu miejskiego kwotę  128.500 zł. (wykonanie w 2007 r. – 69.648,75 zł).

Wśród jednostek realizujących zadania w sferze kultury w 2008 r. znalazły się:

1)      Augustowsko – Suwalskie Towarzystwo Naukowe – wydanie VIII tomu Rocznika Augustowsko – Suwalskiego oraz organizacja „Studium regionoznawczego”;

2)      Centrum Aktywności Społecznej „Pryzmat” – „Objazdowy Festiwal Filmowy WATCH DOCS. Prawa człowieka w filmie Suwałki 2008”;

3)      Fundacja „Młoda Muzyka Śląska” – „IX Letnia Filharmonia Aukso”;

4)      Katolickie Stowarzyszenie Kultury i Sztuki przy Parafii Chrystusa Króla –  Suwalskie Koncerty Organowe „Vox Organi”;

5)      Międzynarodowe Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Społecznego Oddział                  w Suwałkach – „VIII Międzynarodowy Festiwal Piosenki i Tańca „Muszelki Wigier 2008”;

6)      Parafia Rzymskokatolicka Bożego Ciała w Suwałkach –  II Festyn Franciszkański „Brat Wszelkiego Stworzenia”;

7)      Stowarzyszenie Aktywności Społeczno-Artystycznej „Nie Po Drodze” –             „3. Suwalskie Teatr-Akcje 2008”;

8)      Stowarzyszenie Edukacji Muzycznej – dwa koncerty: „III Uroczysty Koncert Finałowy – Premiera – adaptacja sceniczna opery-fraszki Loterya S. Moniuszki” oraz „II Uroczysty Koncert Finałowy I Ogólnopolskiego Seminarium Barokowego z udziałem wokalistów”;

9)      Stowarzyszenie „Jazz Blues Suwałki” - „Spotkanie autorskie i koncert grupy Laboratorium”;

10)Stowarzyszenie Uniwersytet Trzeciego Wieku – „Kabaret „Złota Jesień”;

11)Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Oddział Okręgowy w Suwałkach – „IX Przegląd Twórczości Artystycznej Osób Niepełnosprawnych Województwa Podlaskiego”;

12)Stowarzyszenie Kulturalne „Bibliofil” – „Wydanie komiksu „Internowani” Krzysztofa Mucharskiego i Pawła Dobaja”;

13)Stowarzyszenie „Pastwisko.org” – projekt „Reksio i jego Pan – z suwalskiego podwórka do krainy bajek”.

Ponadto Regionalny Ośrodek Kultury i Sztuki otrzymał dotację celową na udział zespołów artystycznych ROKiS w wydarzeniach kulturalnych organizowanych          za granicą. Parafia Rzymskokatolicka św. Apostołów Piotra i Pawła w Suwałkach otrzymała dofinansowanie na wykonanie nowych okien i ościeżnic w kościele parafialnym przy ul. Wojska Polskiego 36.

 

Zrealizowane zadania publiczne w zakresie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultur

i tradycji oraz wysokość środków przeznaczonych na ich realizację w 2008 r.

 

Zadanie

priorytetowe

Organizacje

Całkowity koszt zadania

Kwota dotacji

z budżetu Miasta Suwałk

Wspieranie realizacji nowych wydarzeń artystycznych i kulturalnych o szczególnym znaczeniu dla miasta

- Fundacja „Młoda Muzyka Śląska” w Katowicach

- Stowarzyszenie Aktywności Społeczno-Artystycznej „Nie Po Drodze” w Żyrwinach

- Katolickie Stowarzyszenie Kultury i Sztuki przy Parafii Chrystusa Króla w Suwałkach

110.174,51 zł

 

 51.092,16  zł

 

 

38.200 zł

 

20.000 zł

 

10.000 zł

 

 

33.200 zł

     

 

Wspieranie przedsięwzięć mających na celu kształtowanie nawyku uczestnictwa w kulturze oraz jej świadomego odbioru

- Międzynarodowe Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Społecznego Oddział w Suwałkach

 

75.653,60 zł

 

 

 

 

      10.000 zł

    

Wspieranie lokalnych przedsięwzięć kulturalnych, debiutów artystycznych itp.

- Stowarzyszenie Jazz Blues Suwałki w Suwałkach

(2 zadania)

- Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe             w Suwałkach

(3 zadania)

 

- Rzymskokatolicka Parafia Bożego Ciała w Suwałkach

 

- Stowarzyszenie Edukacji Muzycznej w Suwałkach

(2 zadania)

 

- Stowarzyszenie „Uniwersytet Trzeciego Wieku” w Suwałkach

1)   6.200 zł

2) 2.612,50 zł

 

1) 18.800 zł

2) 2.700 zł

 3) przedsięwzięcie nie było realizowane przez stowarzyszenie.                                                                                                                                                                                                       

 

 

 

 

5.540 zł

 

 

1) 14.801 zł

2) 9.731,61 zł

 

 

5.100 zł

    1) 4.500 zł

2) 2.500 zł

 

1) 3.000 zł

2) 2.500 zł

 3) 3.000 zł (dotacja została zwrócona)

 

 

1.500 zł

 

 

   1)  4.000 zł

   2)  2.600 zł

 

     

        1.000 zł

Wspieranie organizacji            i udziału w konkursach, koncertach, przeglądach, festiwalach, wystawach itp.

- Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Okręgowy w Suwałkach

- Centrum Aktywności Społecznej  „Pryzmat”               w Suwałkach

5.345,91 zł

 

2.708,97 zł

 

 

2.350 zł

 

 2.650 zł

 

Wspieranie publikacji

o tematyce regionalnej i działań upowszechniających  czytelnictwo

- Stowarzyszenie Kulturalne „Bibliofil” w Suwałkach

- Stowarzyszenie „Pastwisko.org” w Suwałkach

11.003,18 zł

 

 

2.252,86 zł

5.000 zł

 

 

2.000 zł

-

Parafia Rzymskokatolicka Św. Apostołów Piotra i Pawła w Suwałkach (zgodnie z uchwałą Rady Miejskiej w Suwałkach - dotacja na wymianę okien i ościeżnic w kościele parafialnym)

 37.446

18.700 zł

                                                                 RAZEM:

610.422,30 zł        

128.500 zł

 

 

VII. Realizacja planu obchodów świąt i rocznic

 

Zadanie to realizowano przy współpracy ze związkami kombatanckimi z terenu miasta, 14. Suwalskim Pułkiem Artylerii Przeciwpancernej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, suwalską Delegaturą Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego, ROKiS, Miejską Komendą Policji, Miejską Komendą Państwowej Straży Pożarnej, Parafią św. Aleksandra, Parafią św. Wojciecha oraz służbami miejskimi.

Działania obejmowały:

- przygotowanie oraz dekorację miejsc pamięci i ulic na terenie miasta flagami narodowymi, zapalanie zniczy,

- współpracę z ww. podmiotami w sprawie realizacji programu poszczególnych uroczystości w miejscach pamięci oraz towarzyszących imprez kulturalnych,              w tym w ramach powoływanych komitetów organizacyjnych przez Prezydenta Miasta Suwałk (z okazji obchodów świąt narodowych - 3 Maja i 11 Listopada).

Zrealizowano następujące uroczystości:  

- 1 kwietnia (w 64. rocznicę stracenia 16 członków ruchu oporu) – pod pomnikiem na placu Straceń oraz przy zbiorowej mogile w Lesie Szwajcarskim;

- 25 kwietnia – w 68. rocznicę stracenia grupy konspiracyjnej kpt. S. Bielickiego – przy pomniku i zbiorowej mogile w Lesie Szwajcarskim – udział delegacji Urzędu Miejskiego, suwalskich środowisk kombatantów, 14. Suwalskiego Pułku Artylerii Ppanc. im. Marszałka J. Piłsudskiego;

- 2 maja – Święto Flagi, koncert Suwalskiej Orkiestry Dętej w auli PWSZ;

- 3 maja – święto narodowe (z okazji 217. rocznicy uchwalenia Konstytucji           3 Maja) - msza św. w konkatedrze pw. św. Aleksandra, złożenie kwiatów pod Dębem Wolności, koncert Miejskiej Orkiestry Dętej w muszli koncertowej            w parku Konstytucji 3 Maja, koncert Zespołu „Radość” z Doniecka, występ mażoretek z MDK;

- 8 maja – 63. rocznica zakończenia II wojny światowej w Europie – uroczystość pod pomnikiem Żołnierzy Września 1939 r. przy ul. Wojska Polskiego;

- 20 lipca – 63. rocznica obławy augustowskiej – uroczystość przy pomniku          w Gibach, pow. sejneński (udział delegacji z Urzędu Miejskiego, suwalskich środowisk kombatanckich, 14 suwalskiego Pułku);

- 24 sierpnia - 89. rocznica odzyskania niepodległości przez Suwałki – złożenie kwiatów pod pomnikiem POW na cmentarzu przy ul. Bakałarzewskiej przez delegacje władz Suwałk, starostwa i gminy Suwałki, związków kombatanckich, harcerstwa, suwalskiego Pułku, Policji, Państwowej Straży Pożarnej);

- 1 września -  69. rocznica wybuchu II wojny światowej i agresji niemieckiej na Polskę – uroczystość pod pomnikiem Żołnierzy Września 1939 r.;

- 17 września - Dzień Sybiraka – 69. rocznica agresji ZSRR na Polskę – złożenie kwiatów pod pomnikiem Sybiraków na cmentarzu przy ul. Bakałarzewskiej;

- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości – msza św. w konkatedrze     pw. św. Aleksandra, następnie uroczystość pod pomnikiem POW na cmentarzy przy ul. Bakałarzewskiej. Jako impreza towarzysząca – opera „Krakowiacy             i Górale” w wykonaniu Polskiej Opery Kameralnej z Łodzi

W 2008 r. współpracowano z następującymi związkami i organizacjami kombatanckimi działającymi w mieście: Suwalskim Obwodem Światowego Związku Żołnierzy AK, Stowarzyszeniem – Inspektoratem Zrzeszenia „Wolność     i Niezawisłość”, Związkiem Represjonowanych Politycznie Żołnierzy – Górników, Związkiem Inwalidów Wojennych, kołem miejskim Związku Sybiraków, kołem miejskim Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, Związkiem Byłych Żołnierzy Zawodowych.

    

Suwałki, 25.03.2009 r.

 

 

Opracował:

K. Gagacki

Udostępniający: Kazimierz Gagacki Wydział Kultury, Turystyki i Promocji

Wytwarzający/odpowiadający: Joanna Renda

Data wytworzenia: 2009-03-25

Wprowadzający: Joanna Renda

Data wprowadzenia: 2009-03-25

Data modyfikacji: 2009-03-25

Opublikował: Joanna Renda

Data publikacji: 2009-03-25